Radyasyon türleri İyonlaştırıcı olmayan radyasyon
İyonlaştırıcı olmayan radyasyonun bazı örnekleri görünür ışık, radyo dalgaları ve mikrodalgalardır (İnfografik: Adriana Vargas/IAEA)
İyonlaştırıcı olmayan radyasyon, madde veya canlı organizmalarda atomlardan veya moleküllerden elektron koparmaya yetecek kadar enerjiye sahip olmayan düşük enerjili radyasyondur. Ancak enerjisi, bu moleküllerin titreşmesine ve dolayısıyla ısı üretmesine neden olabilir. Örneğin, mikrodalga fırınlar bu şekilde çalışır.
İyonlaştırıcı olmayan radyasyon çoğu insan için sağlık açısından bir risk oluşturmaz. Ancak, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon kaynaklarıyla düzenli olarak temas halinde olan çalışanların, örneğin üretilen ısıdan korunmak için özel önlemlere ihtiyaçları olabilir.
İyonlaştırıcı olmayan radyasyonun diğer örnekleri arasında radyo dalgaları ve görünür ışık bulunur. Görünür ışık, insan gözünün algılayabildiği bir tür iyonlaştırıcı olmayan radyasyondur. Radyo dalgaları ise, gözlerimiz ve diğer duyularımız tarafından algılanamayan, ancak geleneksel radyolar tarafından deşifre edilebilen bir tür iyonlaştırıcı olmayan radyasyondur.
İyonlaştırıcı radyasyon
İyonlaştırıcı radyasyonun bazı örnekleri arasında gama ışınlarının kullanıldığı bazı kanser tedavileri, X ışınları ve nükleer santrallerde kullanılan radyoaktif maddelerden yayılan radyasyon yer alır (İnfografik: Adriana Vargas/IAEA)
İyonlaştırıcı radyasyon, atomlardan veya moleküllerden elektron koparabilen ve canlı organizmalar da dahil olmak üzere maddeyle etkileşime girdiğinde atom düzeyinde değişikliklere neden olabilen bir enerji türüdür. Bu tür değişiklikler genellikle iyonların (elektrik yüklü atomlar veya moleküller) oluşumunu içerir; bu nedenle "iyonlaştırıcı" radyasyon olarak adlandırılır.
Yüksek dozlarda iyonlaştırıcı radyasyon, vücudumuzdaki hücrelere veya organlara zarar verebilir, hatta ölüme neden olabilir. Doğru kullanım, doz ve gerekli koruyucu önlemlerle, bu tür radyasyonun enerji üretimi, endüstri, araştırma ve kanser gibi çeşitli hastalıkların tıbbi teşhis ve tedavisi gibi birçok faydalı kullanım alanı vardır. Radyasyon kaynaklarının kullanımının ve radyasyondan korunmanın düzenlenmesi ulusal sorumluluk kapsamında olsa da, IAEA, çalışanları, hastaları, halkı ve çevreyi iyonlaştırıcı radyasyonun olası zararlı etkilerinden korumayı amaçlayan kapsamlı bir uluslararası güvenlik standartları sistemi aracılığıyla yasa koyuculara ve düzenleyicilere destek sağlar.
İyonlaştırıcı ve iyonlaştırıcı olmayan radyasyonun farklı dalga boyları vardır ve bu, radyasyonun enerjisiyle doğrudan ilişkilidir. (İnfografik: Adriana Vargas/IAEA).
Radyoaktif bozunmanın ve ortaya çıkan radyasyonun ardındaki bilim
Radyoaktif bir atomun parçacık ve enerji açığa çıkararak daha kararlı hale gelmesi sürecine “radyoaktif bozunma” denir. (İnfografik: Adriana Vargas/IAEA)
İyonlaştırıcı radyasyon, örneğin şunlardan kaynaklanabilir:kararsız (radyoaktif) atomlarenerjiyi serbest bırakırken daha istikrarlı bir duruma geçiş yaptıkları için.
Dünya'daki atomların çoğu, merkezlerindeki (veya çekirdeklerindeki) dengeli ve kararlı parçacıklar (nötronlar ve protonlar) bileşimi sayesinde kararlıdır. Ancak bazı kararsız atom türlerinde, çekirdeklerindeki proton ve nötron sayısının bileşimi, bu parçacıkları bir arada tutmalarına izin vermez. Bu tür kararsız atomlara "radyoaktif atomlar" denir. Radyoaktif atomlar bozunduğunda, iyonlaştırıcı radyasyon (örneğin alfa parçacıkları, beta parçacıkları, gama ışınları veya nötronlar) şeklinde enerji açığa çıkarırlar ve bu enerji, güvenli bir şekilde kontrol altına alınıp kullanıldığında çeşitli faydalar sağlayabilir.
Gönderim zamanı: 11-11-2022